INSTRUCTIEVIDEOS VAN BOLIVIAANSE DANSEN EN MUZIEK
Tradities en gebruiken van de Boliviaanse dans en muziekcultuur in België
THE COMMUNITY OF PEOPLE SO-CALLED BOLIVIAN DIASPORA
The community of people so-called Bolivian diaspora, brought to Belgium its language, beliefs and cultural heritage expressed in their dances among many other aspects, transmitting these between family members, neighbors, friends, and people from different communities. Traveling with us, through time and space, our traditions survive, grow and evolve. It is with the desire to keep our culture alive, in different parts of the world, to share and socialize it, that the project “A future for Bolivian dance and musical culture in Belgium” is born, “remembering that cultural diversity, as it thrives in a framework of democracy, tolerance, social justice and mutual respect between peoples and cultures, it is indispensable for peace and security at the local, national and international levels”
Dit project schrijft zich, enerzijds op de nood om over een kwaliteitsvolle documentering van de Boliviaanse dans-en muziekcultuur en bijhorende aspecten te kunnen beschikken, om ze te kunnen blijven doorgeven aan volgende generaties, en anderzijds op de nood om deze toegankelijk te maken op een hedendaagse en visueel aantrekkelijke manier.
Op deze manier willen we erfgoedparticipatie stimuleren bij Boliviaanse en niet-Boliviaanse jongeren en geïnteresseerden (intergenerationeel en intercultureel) en een voorbeeldfunctie vervullen voor andere dans- en muziekverenigingen die gelijkaardige noden hebben en hen inspireren en methodieken aanreiken om zorg te dragen voor hun erfgoed.
Voor de uitwerking van dit project hebben we een vruchtbare samenwerking kunnen sluiten met professionele partners: vzw Actieve Interculturele Federatie +, Erfgoedcel Pajottenland Zennevallei, Het Firmament en Resonant, de expertisecentra respectievelijk voor het cultureel erfgoed van de podiumkunsten en van muziek.
Documenteren van dansen en danspassen
Samen met Het Firmament zijn we op zoek gegaan naar een geschikte methode om zes bekende dansen , namelijk tinku, morenada, kullawada, chuta’s, caporales en diablada audiovisueel te documenteren.
In dit project focussen we ons op het documenteren van deze essentiële basispassen, zodat het materiaal kan dienen als inspiratie voor iedereen die er zelf mee aan de slag wil. De verschillende bewegingen en structuur van de zes dansen werden in beeld gebracht aan de hand van instructiefilmpjes, gefilmd vanuit twee cameraperspectieven (voor- en achter camerastandpunt). Daarnaast werden de filmen geannoteerd met een voice over.
Ook de tradities, gebruiken verbonden aan de dansen werden gedocumenteerd aan de hand van diepte-interviews met dansexperten die door vrijwilligers van Erfgoedcel Pajottenland Zennevallei werden afgelegd.
Documenteren van kostuums
Voor de zorg voor onze kostuums als materieel erfgoed, kregen we reeds hulp van Het Firmament, Resonant en Erfgoedcel Pajottenland Zennevallei. De kostuums, een essentieel onderdeel van de Boliviaanse dans, zijn voor de dansers niet zomaar stof om het lijf, maar vertellen ons meer over het verhaal achter de dans en de Boliviaanse mythologie. Ze beelden (mythische) personages uit en zijn versierd met allerlei symbolische attributen. Aan het dragen ervan zijn ook bepaalde regels verbonden. De kostuums worden met zorg behandeld, maar een overzichtelijke inventaris – en de kennis en kunde om dit op te maken – ontbrak nog. Onder begeleiding van Het Firmament, Resonant en Erfgoedcel Pajottenland Zennevallei werden de kostuumcollectie van Kantuta gefotografeerd, beschreven en gelabeld. Dit initiatief werd in een voortraject uitgevoerd.
Bij het inhoudelijk beschrijven van de kostuumcollectie van Kantuta werd ook al heel wat relevante informatie gedocumenteerd over de functie van de dansen en hun socio-culturele betekenis .
Documenteren van muziek
Voor het documenteren van de muziek en de muziekpraktijken werden er, samen met Resonant, meerdere methodieken met elkaar gecombineerd.
De tradities en gebruiken ‘achter’ de muziek die van belang zijn voor een correcte interpretatie en uitvoering van de muziek werden gedocumenteerd via interviews met boliviaanse muzikantspecialisten die door Resonant werden afgelegd.
De klinkende muziek werd gedocumenteerd, zowel in de vorm van audio, video als op muzieknotatie “partituur”.
Er werd een strenge selectie gemaakt in de muziekwerken die de zes bovenvermelde dansen begeleidt en zeven autochtone melodieën, met name: Jacha siku, Jula Jula, Suri sicuris, Quena quena, tarka, Qhantu en Italaque.
Omdat het niet mogelijk is alle Boliviaanse muziek in al haar variaties in klank en muzieknotatie vast te leggen, focussen we hier op het ontwikkelen van een instrumentenmethodiek die de kwaliteitsvolle overdracht van de muziek mogelijk maakt.
Ontsluiting op een toegankelijke en visueel aantrekkelijke manier
Na het effectieve documenteren werd het bekomen materiaal gecentraliseerd en online ontsloten op een zo laagdrempelig en toegankelijk mogelijke manier via deze projectwebsite.
Daarmee beogen we een zo breed en divers mogelijk publiek te bereiken.
Via een dergelijke website kunnen we alle informatie ook op een gestructureerde, overzichtelijke manier weergeven, wat de gebruikers zal helpen om de losse beeld-, audio en partituurfragmenten in hun juiste context te zien.
Kennisdeling met dans, muziek, cultureel-erfgoed en etnisch-culturele verenigingen
De methodologieën die we, samen met onze partners, opbouwen rond het documenteren van dans en muziek en het inventariseren van kostuums willen we zo breed mogelijk delen: met het (amateur)dans- en muziekveld, binnen de cultureel-erfgoedsector en met het veld van etnisch-culturele verenigingen.
Hiermee willen we enerzijds muziek- en dansverenigingen, die gelijkaardige noden hebben, inspireren en methodieken aanreiken om zorg te dragen voor hun erfgoed.
Op basis van onze ervaringen wordt met de partners een praktische handleiding voor de inventarisatie van danskostuums ontwikkeld die onder meer zal worden gedeeld via de websites van de betrokken erfgoedpartners, via Faro en TRACKS (Toolbox en Richtlijnen voor Archief- & Collectiezorg in de Kunstensector, www.projecttracks.be).
De ontwikkelde methodiek voor het documenteren van de danspassen wordt uitgebreid beschreven en gepubliceerd als themadossier op de websites van Het Firmament (www.hetfirmament.be) en TRACKS. Daarnaast levert Het Firmament een artikel aan voor het magazine van Danspunt – Vlaams steunpunt voor amateurdans.
Resonant neemt de methodieken rond het documenteren van de muziek als praktijkvoorbeeld mee op in het Doeboek muzikaal erfgoed. Deze publicatie richt zich tot de brede groep van muziekorganisaties en biedt hen oplossingen op maat voor allerlei problemen rond erfgoedzorg. Het Doeboek is te vinden op de website van Resonant (www.muzikaalerfgoed.be). Ook een artikel voor Folk, het tijdschrift van Muziekmozaïek, steunpunt amateurkunsten voor folk en jazz, wordt geschreven.
Op www.immaterieelerfgoed.be wordt een projectfiche gepubliceerd die een overzicht geeft van alle hier beschreven borgingsacties, met tips en tricks voor de uitvoering ervan.
Vzw AIF+ maakt de projectresultaten bekend bij een bredere achterban van multiculturele zelforganisaties. Hierbij wordt gedacht aan de eigen achterban, maar bijvoorbeeld ook aan andere federaties. Vzw AIF+ zal hiertoe een artikel voorzien in het magazine ‘La Voce’, alsook een bekendmaking van de projectfiche via de website van de federatie.
GUIDE OF BASIC STEPS AND PATTERNS
“The Intangible Cultural Heritage, which is transmitted from generation to generation, is constantly recreated by communities and groups accordingly to their environment, their interaction with nature and their history, instilling a sense of identity and continuity and thus promoting the respect for cultural diversity and human creativity”